Cắt bỏ những “khối u” phô trương: Việc làm cần thiết (tiếp theo)
Bài 2: Không để bào mòn sự liêm chính và nuôi dưỡng mầm mống tiêu cực
Một trong những tính cách người Việt được nhiều nhà nghiên cứu chỉ ra là coi trọng hình thức bên ngoài, mong được người khác biết đến theo tâm lý “một miếng giữa làng hơn một sàng xó bếp”.
Đặc điểm đó có thể làm cho con người rèn luyện tính chỉn chu hơn, nhưng cũng có thể dẫn tới tính cách thích phô trương, khoe khoang, thiếu thực chất, dễ làm tốn của, hao tiền của chính mình.
Nhiều lễ lạt hình thức, lãng phí
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thường trực Ban Bí thư, khóa XI, ngày 7-2-2012 Văn phòng Trung ương Đảng đã gửi Công văn số 2430-CV/VPTW đến các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức, đơn vị đề nghị không được treo khẩu hiệu “Nhiệt liệt chào mừng…” ở ngoài và trong nơi làm việc của lãnh đạo với địa phương, đơn vị. Dù đây chỉ là việc nhỏ, nhưng việc kiên quyết cắt bỏ câu khẩu hiệu hình thức này trong hoạt động lễ tân từng tồn tại hàng chục năm trước đó, chứng tỏ các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước ta đã thể hiện tinh thần, tác phong làm việc giản dị, gần dân. Vì vậy việc làm này được nhân dân đồng tình.
Việc tổ chức lễ tân, hội họp, lễ khởi công, lễ kỷ niệm… là một phần không thể thiếu trong hoạt động công vụ của các tổ chức, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, địa phương. Những năm qua, việc duy trì hoạt động này đã đi vào nền nếp hơn, nhưng nhiều nơi vẫn chưa ngăn ngừa, chấm dứt được tình trạng lễ lạt phô trương, lãng phí.
Điều dễ nhận thấy của bệnh phô trương là trong lễ động thổ, lễ phát động trồng cây dịp Tết ở nhiều địa phương, cơ quan, tổ chức. Trong những sự kiện ấy, nhiều quan chức đi giày bóng lộn, đeo găng tay trắng và cầm cán xẻng cuốn giấy xanh đỏ lòe loẹt rồi hất đất tượng trưng vào nơi động thổ hay vào gốc cây đã được trồng sẵn. Trong phiên họp đầu xuân về tình hình và kết quả thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW của Ban Bí thư về tổ chức Tết Nguyên đán Mậu Tuất 2018, khi đề cập đến chuyện trồng cây dịp Tết, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng: “Làm sao cho nó thiết thực, cứ cầm cái xẻng nghêu ngao, cầm ra lút cán, trông là người ta biết ông này không phải là trồng cây. Gẩy gẩy mấy tí đất, chân thì đi giày, xong lại đưa cái khăn với chậu nước, nó phản cảm quá”.
Cách đây 12 năm, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 226/2006/TTg ngày 10-10-2006 về việc quy định tổ chức lễ động thổ, lễ khởi công và lễ khánh thành công trình xây dựng, trong đó yêu cầu hàng đầu của việc tổ chức các buổi lễ này phải bảo đảm thực hành tiết kiệm, không phô trương hình thức. Nhưng vào cuối tháng 10-2009, chỉ riêng việc phục vụ lễ khởi công dự án Cảng Quốc tế Vân Phong (Khánh Hòa) đã tiêu tốn hơn 4,1 tỷ đồng. Việc “bạo tay” chi tiền cho một lễ khởi công dự án là biểu hiện nổi cộm của bệnh “siêu phô trương”.
Theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong, không ngẫu nhiên mà có nơi lại thích tổ chức lễ lạt hoành tráng. Vì có tổ chức quy mô lớn các buổi lễ, các cơ quan, tổ chức, địa phương, doanh nghiệp này mới có cơ hội “vẽ” ra chi “khoản này”, phí “khoản nọ” vừa dễ thu lợi cho cơ quan và một số cá nhân, vừa dễ bề “hợp thức hóa” việc chi tiêu ngân sách.
Trong dịp kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống công nhân vùng mỏ (12-11-2016), dư luận không khỏi bất ngờ trước việc 70 tỷ đồng đã được chi để làm 12 vạn logo kỷ niệm chương tặng cán bộ, viên chức, công nhân, người lao động trong ngành. Việc tặng quà này được cho là phô trương, lãng phí vì trong bối cảnh ngành than đang đối mặt với tình trạng giảm sản lượng và thu nhập thực tế của người lao động cũng bị sụt giảm.
Những ngày cuối tháng 6-2018 vừa qua, dư luận không ngớt ồn ào về việc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa dự khái toán 104 tỷ đồng chi cho các hoạt động kỷ niệm 990 năm danh xưng Thanh Hóa. Dù đây mới chỉ là dự chi, nhưng nhiều chuyên gia kinh tế, nhà nghiên cứu văn hóa thẳng thắn cho rằng, trong khi Thanh Hóa có tới 6 huyện thuộc diện nghèo nhất nước, hằng năm phải xin Trung ương trợ cấp gạo cứu đói cho một bộ phận người dân nghèo lúc giáp hạt, thì việc khái toán một khoản chi lớn như vậy cho các hoạt động lễ kỷ niệm là có phần phô trương, không phù hợp với điều kiện kinh tế-xã hội của địa phương này.
Lợi dụng lễ lạt hoành tráng vừa để khoe khoang thành tích, vừa để bòn rút ngân sách Nhà nước không còn là chuyện lạ, mà là hậu quả tất yếu từ căn bệnh ưa hình thức, thích phô trương để một bộ phận cán bộ, công chức thông đồng với nhau nhằm làm những việc thiếu minh bạch, lợi ích nhóm. Thế nên, người ta nói bệnh phô trương là “anh em sinh đôi”, là “người bạn song hành” của tham nhũng, lãng phí vì lẽ ấy. (TS Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế).
Họp hành nhiều gây tốn kém
Nhằm chấn chỉnh việc họp hành tràn lan, cách đây 6 năm, ngày 21-12-2012 Ban Bí thư Trung ương Đảng, khóa XI đã ban hành Chỉ thị số 21-CT/TW “Về đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí”, trong đó quy định: “Không tổ chức các cuộc họp không thật sự cần thiết. Việc tổ chức hội nghị phải bảo đảm chất lượng, tiết kiệm; thành phần tham dự thiết thực, gọn nhẹ; nội dung họp phải thật sự cần thiết, chuẩn bị kỹ, phát biểu ngắn gọn, có trọng tâm; khắc phục tình trạng phát biểu dài dòng, sáo rỗng. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để tiến tới tổ chức họp trực tuyến trong chỉ đạo, điều hành và xử lý công việc”.
Họp là một trong những chế độ cần thiết trong hoạt động công vụ để góp phần làm tốt công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành của cấp ủy, chính quyền và người đứng đầu các cấp. Thế nhưng thời gian qua, nhiều nơi vẫn tổ chức họp hành triền miên chứng tỏ bệnh hình thức, phô trương còn khá phổ biến. “Điển hình” là trong 7 tháng đầu năm 2017, 4 cán bộ trong Ban giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP Hồ Chí Minh được mời dự tới hơn 2.000 cuộc họp, bình quân mỗi lãnh đạo phải họp 3 đến 4 cuộc/ngày, đấy là chưa kể các cuộc họp đột xuất, phát sinh. Tương tự trong thời gian này, cán bộ chủ chốt của Sở Quy hoạch-Kiến trúc TP Hồ Chí Minh cũng phải dự hơn 1.500 cuộc họp. Trước thực trạng các sở, ngành, quận, huyện của địa phương tổ chức họp hành quá nhiều, tháng 9-2017, lãnh đạo UBND TP Hồ Chí Minh giao cho Sở Nội vụ thành phố xây dựng đề án nhằm tiết giảm các cuộc họp ở các cơ quan hành chính trên địa bàn, tạo điều kiện cho cán bộ dành nhiều thời gian đi cơ sở, nắm tình hình thực tế.
TS Thang Văn Phúc, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho hay, khi còn đương chức, mỗi năm ông nhận được hơn 400 giấy mời họp. Theo thống kê, mỗi ngày 8 tiếng làm việc hành chính cả nước có gần 3.000 cuộc họp, ngân sách chi tiêu cho hội họp mất khoảng 1,5 tỷ đồng mỗi ngày. Như vậy, nếu tính cả năm có tổng thời gian làm việc hành chính là 260 ngày, thì mỗi năm ngân sách đã phải chi tới 390 tỷ đồng cho các cuộc họp. Đấy là chưa tính các cuộc họp đột xuất, phát sinh trong giờ nghỉ, ngày nghỉ!
Theo Đại tá, TS Nguyễn Hữu Phúc, Chủ nhiệm Khoa Nhà nước và Pháp luật (Học viện Chính trị), việc tổ chức họp đến mức “bội thực” như vậy vừa gây tốn kém thời gian, lãng phí nhân lực, ngân sách, vừa dễ làm trì trệ thêm bộ máy. Ở